De econoom P. De Grauwe pleit voor unitarisme - l'économe P. De Grauwe en faveur de l'unitarisme

Staatshervormingen hebben Vlaanderen geen economische groei gebracht (DM)

OPINIE − 11/01/14, 08u17

Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics en opiniemaker voor deze krant. Deze voorpublicatie is genomen uit 'Een beter België, een federale toekomst voor ons land', met bijdragen van Guy Verhofstadt, Erwin Mortier e.a. Het boek verschijnt bij De Bezige Bij en wordt zondag om 15 uur gepresenteerd in BOZAR.

·      

Sinds de jaren zestig kent Vlaanderen systematisch hogere groeicijfers dan Wallonië. Het gevolg van deze sterke Vlaamse groei is dat Vlaanderen Wallonië vanaf de jaren zeventig economisch bijbeende en voorbijging. Vlaanderen werd de welvarendste regio van België.

Sinds een aantal jaren merken we echter dat de economische groei in Vlaanderen stagneert. Wat meer is: sinds de financiële crisis van 2008 is de economische groei van Vlaanderen onder het Waalse peil terechtgekomen. De reactie van vele Vlaamse politici bestaat erin te verwijzen naar de grotere conjunctuurgevoeligheid van de Vlaamse economie, implicerend dat zodra de conjunctuur weer optrekt, Vlaanderen opnieuw de sterke groeiregio van België zal worden. Maar is dat wel zo?

Figuur A geeft een eerste antwoord. Daarin wordt het jaarlijkse verschil in de groei van het bbp van Vlaanderen ten opzichte van Wallonië getoond. Er is inderdaad een belangrijke cyclische component in dit groeiverschil. Tijdens periodes van recessie daalt de groei meer in Vlaanderen dan in Wallonië (voorbeelden: 1991-'93 en 2008-'09), om dan tijdens hoogconjunctuur beter te herstellen (voorbeeld 2005-'07).

·         http://static0.demorgen.be/static/photo/2014/9/2/13/20140111082823/media_l_6390013.jpg

© DM.

Groeiverschil = groen bbp Vlaanderen - groen bbp Wallonië.

Dynamische regio
Die cyclische bewegingen verbergen echter een structurele langetermijnbeweging. Die wordt weergegeven door de trendlijn die in dezelfde figuur is getrokken. Die trendlijn bevestigt dat het positieve groeiverschil tussen Vlaanderen en Wallonië sinds 1980 een dalende beweging volgt. Die trendmatige beweging heeft geleid tot een situatie waarin Vlaanderen sinds ongeveer tien jaar niet meer de dynamische regio van België genoemd kan worden. De vraag is zelfs of Vlaanderen niet de regio dreigt te worden die het traagst groeit in België.

·         http://static3.demorgen.be/static/photo/2014/16/7/1/20140111082853/media_l_6390001.jpg

© DM.

De structurele daling van het groeiverschil tussen Vlaanderen en Wallonië wordt ook geïllustreerd door de vijfjaarlijkse gemiddelde groeiverschillen die de conjunctuurbewegingen afvlakken. We tonen deze in figuur B, die misschien nog op een dramatischer manier toont hoe structureel de daling van Vlaanderens 'groeipremie' is.

Deze tendensen zijn verwonderlijk, niet alleen omdat ze niet passen in de perceptie die in Vlaanderen leeft en waarin de economische superioriteit van Vlaanderen tegenover Wallonië domineert. Ze zijn vooral verwonderlijk omdat zoveel Vlaamse politici in de waan geleefd hebben en nog altijd leven dat de opeenvolgende institutionele hervormingen, die steeds meer sleutels van het economische beleid naar Vlaanderen hebben overgebracht, zouden bijdragen tot een nieuwe Vlaamse economische dynamiek.

·         http://static2.demorgen.be/static/photo/2014/10/3/14/20140111082933/media_l_6390014.jpg

© DM.

Dat dat een waanbeeld is gebleken, illustreren we door de tendensen in de groeiverschillen te vergelijken met de timing van de staatshervormingen (figuur C). De jaren waarin een staatshervorming werd ingevoerd, zijn aangegeven door de verticale pijlen. Wat opvalt is dat ondanks de opeenvolgende staatshervormingen de neerwaartse tendens in het groeiverschil Vlaanderen-Wallonië helemaal niet is gestopt.

Nochtans hadden de opeenvolgende staatshervormingen vooral in Vlaanderen tot doel de Vlaamse overheid slagkracht te geven om een eigen economisch beleid te voeren. De onderliggende hypothese was dat als economische instrumenten in handen van een dynamische Vlaamse overheid zouden komen, dat meer zou bijdragen aan economische groei in Vlaanderen dan wanneer die instrumenten in handen bleven van de federale overheid.

'Wat we zelf doen, doen we beter', werd de lijfspreuk van vele Vlaamse politici. De Waalse politici in de federale regering waren een blok aan het been van een dynamisch Vlaanderen en beletten de volledige ontplooiing van de Vlaamse economie.

Vlaams-nationalisten zullen argumenteren dat er nog niet voldoende is gedecentraliseerd en dat alleen als Vlaanderen onafhankelijk wordt en alle economische instrumenten in handen heeft, de verhoopte economische dynamiek een werkelijkheid zal worden.

·         http://static1.demorgen.be/static/photo/2014/17/8/2/20140111083021/media_l_6390002.jpg

© DM.

De geloofwaardigheid van dit argument is niet groot. Om dat te illustreren brengen we de jaarlijkse groeiverschillen samen in een figuur met de ontwikkeling van de verhouding tussen de uitgaven van gemeenschappen en gewesten en de federale uitgaven (figuur D). Die verhouding is een goede maatstaf van de capaciteit van een regio om een eigen beleid uit te stippelen.

We kunnen uit figuur D afleiden dat de uitgaven van de gemeenschappen en gewesten spectaculair gestegen zijn sinds de jaren tachtig. Terwijl aan het einde van de jaren tachtig de uitgaven van de gemeenschappen en gewesten amper de helft bedroegen van de federale uitgaven, zijn die in het eerste decennium van de eenentwintigste eeuw tot op het niveau van de federale uitgaven gestegen. Na de zesde staatshervorming zullen de uitgaven van de gemeenschappen en gewesten 66 procent hoger zijn dan de federale uitgaven.

Tijdens die periode van steeds meer transfers van uitgavenbevoegdheden bleef het groeiverschil tussen Vlaanderen en Wallonië onverbiddelijk dalen. Degenen die geloven dat als de overdracht van bevoegdheden van de federale naar de regionale overheden voltooid zal zijn, Vlaanderen op miraculeuze wijze opeens weer sneller zal groeien dan Wallonië, moeten maar eens uitleggen hoe dat zal gebeuren. Ze moeten vooral uitleggen waarom de neerwaartse groeicurve in figuur D plots weer zal ombuigen naar boven, terwijl dat niet gebeurd is in het verleden ondanks de stijgende middelen en bevoegdheden waarover Vlaanderen beschikte.

·          

Er is geen enkel empirisch bewijs voor de aanname dat meer decentralisatie van economische en budgettaire bevoegdheden zal leiden tot meer economische dynamiek in Vlaanderen

Fictionele wereld
Nogal wat Vlaamse politici leven al een hele tijd in een fictionele wereld. Dat is een wereld waarin een Vlaamse overheid beter dan een federale overheid ervoor kan zorgen dat Vlaanderen een regio van sterke groei wordt. De feiten prikken deze fictie door. Sinds de start van de reeks staatshervormingen die aan Vlaanderen steeds meer economische instrumenten heeft gegeven, is de groei van Vlaanderen ten opzichte van die van Wallonië stelselmatig gedaald.

Staatshervormingen hebben niet gezorgd voor meer economische dynamiek in Vlaanderen. Wat we zelf doen, doen we zeker niet beter.
Over de oorzaken van de relatieve achteruitgang van Vlaanderen spreek ik mij hier niet uit. Dat vergt meer onderzoek. Waar echter weinig twijfel over kan bestaan, is het volgende. Er is geen enkel empirisch bewijs voor de aanname dat meer decentralisatie van economische en budgettaire bevoegdheden zal leiden tot meer economische dynamiek van Vlaanderen.

Dans son ouvrage, Paul De Grauwe compare la Flandre et la Wallonie à la lumière des différences de croissance. (LLB)

"Les réformes de l'Etat n'ont rien apporté économiquement à la Flandre" estime le professeur d'économie Paul De Grauwe. L'image de la Flandre prospère freinée par la pauvre Wallonie est ainsi mise à mal dans le livre de l'économiste, intitulé "Een beter België, een federale toekomst voor ons land", dont De Tijd et De Morgen parlent ce samedi. Dans son ouvrage, Paul De Grauwe compare la Flandre et la Wallonie à la lumière des différences de croissance. Il en ressort que les réformes de l'Etat successives au cours de ces 30 dernières années n'ont pas conduit à une dynamique économique plus importante. "L'économie flamande n'a pas progressé plus vite que celle de la Wallonie. La croissance de la Flandre a stagné durant la décennie passée et a même reculé ces dernières années, la différence entre la Flandre et la Wallonie devenant de plus en plus limitée"."

"Les nationalistes flamands pensent que tout ira mieux si on transfère toujours plus de compétences à la Flandre. Mais c'est une profession de foi. J'ai pensé la même chose pendant longtemps mais les chiffres ne mentent pas et il n'y a aucune preuve de ce fait", indique encore Paul De Grauwe.

Weer mooi van Paul De Grauwe. De nouveau une bonne réplique de Paul De Grauwe.

Wat we zelf doen, trek je niet in twijfel

Vandaag om 03:00 door Paul De Grauwe

Dat Paul De Grauwe nog maar durfde te suggereren dat staatshervormingen weinig economisch nut hebben, kwam hem op heftige kritiek te staan. Het toont aan dat hij een geloofsovertuiging heeft geraakt, schrijft De Grauwe, en net die kun je beter aan kritische analyse onderwerpen.

Wie? Econoom, verbonden aan de London School of Economics.

Wat? Het doel van een ‘sterker Vlaanderen’ was toch een betere economie? Als dat niet gebeurt, moet je vragen durven stellen.

Mijn vingeroefening over staatshervormingen en economische groei heeft hevige emotionele reacties uitgelokt, vooral op de sociale media (DS 13 januari) . Mijn Twitteraccount werd gebombardeerd door afwijzende boodschappen, boordevol emoties. Die waren van tweeërlei aard. Eén, ik ben incompetent en seniel; tijd om met pensioen te gaan. Een iets zachtere versie van dat thema werd in de traditionele media geformuleerd: ik maak denkfouten. Ja, natuurlijk, op mijn leeftijd kan het niet anders dan dat het niet meer zo pluis zit in mijn brein.

Een tweede thema in de afwijzingsreacties was mijn kwade trouw. Ik ben uitverkocht aan Open VLD. Ben ik geen parlementslid van de VLD geweest? Ja, dus schuldig. Een echo van dat verwijt was ook te vinden in de opmerking van Ivan Van de Cloot, zowel op Facebook als in de traditionele media, dat mijn bijdrage verschenen was in een ‘verkiezingspamflet’ van Open VLD. Verdacht dus.

Tegenover zoveel emoties denk ik dat ik waarschijnlijk op de goede weg ben. De heftigheid van de afwijzing wijst erop dat ik geloofsovertuigingen heb geraakt. Ik doe niets liever dan religies aan kritische en feitelijke analyse te onderwerpen.

De ballast van de Walen

Maar nu ten gronde. Wat opvalt in de vele reacties is dat critici in mijn analyse dingen zien die er niet instaan. Wat staat er dan wel in? Hier is het. Men heeft ons in het verleden wijsgemaakt dat staatshervormingen noodzakelijk zijn, onder meer om Vlaanderen een nieuwe economische dynamiek te geven. Staatshervormingen zouden nieuwe hefbomen geven aan de Vlaamse regering. Die zou dan de ballast van de Walen van zich kunnen afschudden en Vlaanderen een nieuw economisch elan geven.

Ik kijk dan naar de cijfers van de economische groei in Vlaanderen en Wallonië en wat zie ik? Sinds de jaren tachtig, toen we bij haast elke nieuwe regering een staatshervorming doorvoerden, is de groei in Vlaanderen stelselmatig gedaald ten opzichte van Wallonië.

Ik constateer dus een contradictie tussen doelstelling en feiten. En dan concludeer ik dat er weinig evidentie bestaat dat die staatshervormingen een van hun doelstellingen, namelijk meer economische groei, hebben bereikt. Ik concludeer ook dat het bewijs dat staatshervormingen economische groei stimuleren nu moet geleverd worden door diegenen die ons dat hebben doen geloven, en door diegenen die dat nog altijd geloven en aansturen op nog meer staatshervorming.

Men verwijt mij dat ik dat bewijs niet lever. Ik had moeten onderzoeken wat er zou gebeurd zijn indien de staatshervormingen niet waren doorgevoerd. Want dan was de Vlaamse groei misschien nog lager geweest. Misschien. Misschien ook niet. Het bewijs dat staatshervormingen ertoe doen moet geleverd worden door diegenen die geloven dat Vlaamse regeringen beter zijn in het bevorderen van economische groei dan federale regeringen. Volgens sommigen maakte ik een denkfout door dat bewijs niet te leveren. Wie maakt hier denkfouten?

Mijn stuk had dus een heel beperkte opzet. Ik weet heus wel dat economische groei afhangt van veel factoren, en dat de impact van regeringen (regionale en federale) op economische groei heel beperkt is. Dat moet allemaal onderzocht worden. Dat is ook de correcte conclusie van Joep Konings (DS 14 januari) . Maar opnieuw, dat was niet de opzet van mijn analyse. Die was te wijzen op een contradictie tussen een geloofsovertuiging en de feiten. Hopelijk leidt dit tot meer onderzoek.

Enkele critici, onder wie Gert Peersman (DS 14 januari) , beweren dat het niet zinvol is om een verband te leggen tussen het groeiverschil Vlaanderen-Wallonië en staatshervorming. De relevante variabele is de Vlaamse groei, niet het verschil in groei. En de relevante vraag is dus wat de invloed van de staatshervormingen is geweest op de Vlaamse groei. Vermits De Grauwe die vraag niet stelt, is zijn analyse niet ernstig te nemen. Weg ermee.

Contradictie

Wel, De Grauwe heeft ook naar de groei van Vlaanderen en Wallonië afzonderlijk gekeken. En wat ziet hij? De Waalse groei is afgezien van grote cyclische bewegingen sinds 1980 stelselmatig laag gebleven (gemiddeld 1,6 procent per jaar). Er is geen trend te bespeuren, naar omhoog noch naar omlaag. Er is dus geen heropleving van de Waalse economie te ontwaren, zoals sommigen hebben laten uitschijnen. De groei van Vlaanderen daarentegen is sinds 1980 trendmatig gedaald en is nu sinds ongeveer tien jaar niet te onderscheiden van de lage Waalse groei.

Het maakt dus niet uit of ik naar het groeiverschil of gewoon naar de Vlaamse groei kijk. Die laatste is stelselmatig gedaald, ondanks zes staatshervormingen die steeds meer middelen en hefbomen hebben gegeven aan de Vlaamse overheid en die uitgingen van een geloofsovertuiging dat we wat we zelf doen, beter doen. Dezelfde contradictie blijft overeind. De contradictie tussen geloofsovertuiging en de feiten. Tijd dus om die geloofsovertuiging ter discussie te stellen.

Alvast het Vlaams nationalisme lijkt hiermee eerder op een religieuze geloofsovertuiging dan een politieke ideologie. De realiteit hoeft dus niet overeen te komen met wat de geloofsprofeten beweren.

Alle religies houden hun gelovigen een verhaal voor waarvoor geen waarheidsgetrouwheid vereist is , interpreteerbaar naar believen , gestuit op valse hoop en uitermate geschikt om de naïeve massa om te kneden naar kritiekloze volgelingen. Het hoeft geen tekeningetje dat dit een groot gevaar inhoudt voor de devote menigten. Manipuleerbaar geworden zijn ze als schapen in de handen van beestenmarchands die hun meesters zijn. De pasmunt van de beestenmarchands zijn hun kuddedieren.
Uniforme massas zijn de ideale kuddedieren voor machtswellustige politieke beestenmarchands.

Het nationalisme maakt van vrije mensen slaafse kuddedieren, het proces van onvrijer worden is ook in Vlaanderen ingezet vrees ik.