bron: DS
Wetenschap heeft geen boodschap aan een taalgrens
Waar ligt de meerwaarde van de ontmanteling van het federaal wetenschappelijk onderzoek? DAVE SINARDET vraagt het zich af, samen met enkele eminente collega's uit Vlaanderen en uit de Franse Gemeenschap.
De mediaberichtgeving over de communautaire onderhandelingen focuste de voorbije maanden vooral op de politiek meest controversiële thema's, zoals de financieringswet en Brussel. Een punt dat eveneens ingrijpende gevolgen zal hebben ontglipte echter aan de aandacht: de plannen om het federale wetenschappelijk onderzoek op te doeken.
Zo komen met name de ‘InterUniversitaire AttractiePolen' (IUAP) in gevaar. Een weinig bekende naam, waarachter sinds 1987 één van de kroonjuwelen van de federale wetenschapspolitiek schuilt: een programma voor de oprichting en ondersteuning van excellentienetwerken in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, samengesteld uit Vlaamse én Franstalige onderzoeksteams.
Sinds eind jaren 1980 worden via deze weg de beste teams aangezet om hun wetenschappelijke krachten te bundelen en gezamenlijke projecten te ontwikkelen. De resultaten die daar uitkwamen werden door de jaren heen alom erkend door internationale experts. Dat is ook helemaal niet verwonderlijk. De productie van nieuwe kennis is meer dan ooit gebaseerd op interdisciplinariteit en complementariteit tussen internationaal gerichte onderzoekers. Die hebben daarbij geen boodschap aan politieke of taalgrenzen.
Integendeel. Het is precies door die grenzen te overstijgen dat de IUAP aan onze beste teams de mogelijkheid gaven om zich te positioneren op het internationale forum. Dat was hen ongetwijfeld minder goed gelukt met programma's die louter georganiseerd zijn op de schaal van één taalgemeenschap. Het aanmoedigen van samenwerkingen tussen nabijgelegen onderzoeksteams is één van de beste manieren om de ontwikkeling van die teams te stimuleren. De EU doet het niet anders. Vaak waren de IUAP dan ook een eerste stap naar het opzetten van Europese en internationale netwerken, gefinancierd door de Europese Commissie.
Omdat de kwaliteit van ons universitair onderzoek vandaag nog één van onze belangrijkste troeven is, zijn we zeer verontrust dat de IUAP-formule nu dreigt te worden afgeschaft. Alles wijst erop dat de zeven politieke partijen die de voorbije maanden onderhandelden over een staatshervorming, deze waardevolle verwezenlijking van de federale overheid willen tenietdoen.
Ze hielden daarbij blijkbaar geen rekening met de memoranda die de twee meest gerespecteerde wetenschappelijke instellingen in dit land, het Vlaamse FWO en het Franstalige FNRS, na de verkiezingen opstelden. Deze twee instellingen, waarin onder meer de rectoren van alle universiteiten zetelen, wezen toen op de absolute noodzaak om de IUAP te behouden. Bovendien vroegen ze een stijging van de middelen, om zo de achterstand te compenseren van de Vlaamse en Franse Gemeenschap inzake financiering van het fundamentele wetenschappelijke onderzoek.
De paradox is opmerkelijk. Onderzoekers bewegen zich vandaag in een wetenschappelijke omgeving die door de voortdurend groeiende verspreiding van kennis steeds sneller wijzigt en steeds internationaler wordt. Ook de politieke wereld (zowel de Vlaamse als de Franstalige) stimuleert hen sterk om internationaal te denken en te publiceren: niet meer in het Nederlands of het Frans, wel in het Engels. Diezelfde politieke wereld ontneemt hen nu één van de belangrijkste middelen om dat waar te maken. Projecten met internationale uitstraling stimuleren en tegelijkertijd een strikte opdeling naar taalgemeenschap hanteren is namelijk bijzonder tegenstrijdig.
Hoe valt het dan te verklaren dat christendemocraten, socialisten, groenen en Vlaams-nationalisten deze hoogstaande wetenschappelijke samenwerkingsverbanden willen afschaffen? Is het omdat ze aantoonden hoe een zinvolle samenwerking tussen de deelgebieden van ons land tot interessante resultaten kan leiden? Of is het omdat onderzoekers een niet al te talrijke groep vormen die zelden op straat komt om te betogen?
Hoe dan ook, de afbraak van een deel van het federale wetenschappelijke onderzoek ligt op de tafel. Kan dit zinvol zijn? Ja, als men kan aantonen dat dit onze wetenschappelijke performantie versterkt. Nee, zolang de meerwaarde van deze beslissing niet duidelijk is.
De enige bekende elementen vandaag zijn de zeer positieve beoordeling van de IUAPs door internationale experts, de meer dan 11.000 handtekeningen van onderzoekers voor het behoud van de IUAPs in 2008 onder een petitie aan de toenmalige premier, Guy Verhofstadt, en de recente memoranda van het FWO en de FNRS. We zien daarentegen absoluut geen enkele wetenschappelijke verantwoording voor het verdwijnen van deze belangrijke programma's.
Bovendien zouden onze onderhandelaars minstens een voorbeeld mogen nemen aan Europa, dat tenminste de moeite neemt om de gebruikers van haar onderzoeksprogramma's te consulteren vooraleer dergelijke ingrijpende beslissingen te nemen.
Bea Cantillon (UA)
Jean-Jacques Cassiman (KUL)
Philippe Claeys (VUB)
Rik Coolsaet (UGent)
Paul De Grauwe (KUL)
Bruno De Wever (UGent)
Dirk Inzé (UGent/VUB)
Dave Sinardet (UA/VUB)
Jean-Paul Van Bendegem (VUB)
Christine Van Broeckhoven (UA),
Catherine Verfaillie (KUL)
Lode Wyns (VUB)
François de Callataÿ (KBR)
Mathias Dewatripont (ULB)
Philippe Dubois (UMons)
Hugues Dumont (FUSL)
Pierre Gillis (UMons)
Marc Hennaux (ULB)
Serge Jaumain (ULB)
Xavier Rousseaux (UCL)
Mario Telo (ULB)
Philippe Van Parijs (UCL)
Jean-Pascal Van Ypersele (UCL)
Pierre Wolper (ULg)
DAVE SINARDETWie? Politicoloog, schrijft dit samen met 23 collega's-Wetenschappers. Wat? De afbraak van het Belgische wetenschappelijk onderzoek ligt op de onderhandelingstafel. Waarom? Misschien om aan te tonen dat samenwerken over de taalgrens onmogelijk is, of omdat wetenschappers toch niet betogen tegen onzinnige hervormingen.
Home 