LE ROI ALBERT Ier: décédé il y a 75 ans

Le 17 janvier 1934, une date à retenir.

RTBF

Il y a 75 ans, Albert 1er se tuait à Marche-les-Dames.

Le roi Albert II se rend ce mardi après-midi, à Marche-les-Dames, pour l'évocation de son ancêtre, Albert 1er, le "Roi Chevalier", décédé des suites d'une chute, alors qu'il pratiquait l'alpinisme aux rochers de Marche-les-Dames, le 17 février 1934.

Lorsqu'il se tue à Marche-les-Dames, Albert 1er, 59 ans, troisième roi des Belges, est déjà entré dans la légende: Roi Chevalier, héros de tout un peuple pour avoir commandé son armée et avoir tenu sur l'Yser durant quatre ans.

Aussitôt objet d'un véritable culte. Places, rues, avenues, monuments lui sont consacrés.

Il était pourtant devenu roi par hasard: Albert, cinquième enfant du prince Philippe et neveu de Léopold II, auquel il finit par succéder fin 1909. A ce moment, la population accueille chaleureusement le couple qu'il forme avec Elisabeth, duchesse de Bavière, et leurs trois enfants, Léopold, Charles et Marie-José. Une vie simple, sans grand apparat.

Un roi de réformes

Un an après avoir décidé du service militaire obligatoire pour tous, le pays envahi, il refuse de suivre le gouvernement au Havre et prend le commandement de l'armée.

La reine jouant les infirmières, le roi visitant le front mais, entre ses audiences, ses promenades à cheval ou ses baignades à La Panne, ce fut sans doute moins souvent que ne le retint la légende.

De même, le Roi Chevalier était sans doute aussi dans le camp des Alliés le plus favorable à une paix de compromis, il avait pris des contacts secrets en ce sens.

Malgré tout, en novembre 1918, la Belgique est bien dans le camp des vainqueurs et le 22 novembre, le couple royal fait une entrée triomphale à Bruxelles.

Le même jour, dans son discours du trône, le roi annonce des réformes : le suffrage universel, l'égalité effective des deux langues nationales, la reconnaissance de la liberté syndicale et l'extension de la législation sociale.

Albert 1er fut aussi un roi autoritaire parfois, rédigeant lui-même en 1924 le programme d'un gouvernement avant d'en chercher le Premier ministre.

L'homme était passionné de sciences et techniques, défendit notamment les développements de la radio, créa le Fonds national de la Recherche scientifique.

Et malheureusement pour lui, il était aussi féru d'alpinisme.

(Fabien Van Eeckhaut)

Marche-les-Dames lost geheim Albert I niet

Driekwart eeuw later is dood koning nog altijd niet helemaal opgehelderd

Vandaag is het 75 jaar geleden dat koning Albert I dood werd teruggevonden aan de voet van de rots van Marche-les-Dames. Twee dagen later vaardigde de ministerraad een verbod uit 'op het verspreiden van valse geruchten over de dood van de koning'. Driekwart eeuw later zijn alle mythes nog lang de wereld niet uit. Geruchten over moord kunnen alleen bewezen worden als Albert I opgegraven wordt


Frans De Smet

Koning Albert I (1875-1934) was als vijfde en jongste kind van prins Filips van Vlaanderen, de jongere broer van koning Leopold II, niet voorbestemd om koning te worden. Er stonden twee kroonprinsen voor hem in de rij: zijn neef, prins Leopold als zoon van Leopold II die stierf als tienjarig kind en zijn eigen oudere broer, prins Boudewijn, die eveneens jong stierf.

Omdat prinsessen toen nog niet in aanmerking kwamen voor de troon, werd prins Albert als 16-jarige kroonprins, om in 1909 de kroon te erven van zijn oom, Leopold II. Enkele jaren tevoren was hij getrouwd met de Beierse prinses Elisabeth. Het koppel werd superpopulair tijdens de Eerste Wereldoorlog omdat hij als 'koning-ridder' het verzet tegen de Duitsers van achter de IJzer leidde, en zij zich al eens in een veldhospitaal durfde te vertonen.

Na de oorlog nam die populariteit nog toe door het toekennen van het algemeen enkelvoudig stemrecht (voor mannen), toegevingen aan de Vlaamse beweging en door een algemeen vernieuwend beleid. In 1934, het jaar van zijn dood, was die populariteit niet tanende, maar er pakten zich wel wolken van zware sociaal-economische crisis en oorlogsdreiging samen boven het koninkrijk.

Albert I, toen 58jaar, was een enthousiaste alpinist. Hij gebruikte de rotsen langs de Maas in de lente graag als oefenterrein voor zomerse uitstappen in de Dolomieten en de Alpen. In de dagen vóór zijn dood reed hij meermaals naar Marche-les-Dames, nu een deelgemeente van Namen, om er te klimmen in gezelschap. Die zaterdag nam hij enkel zijn kamerdienaar Theofiel van Dijck mee.

In de vroege namiddag stuurde hij zijn knecht naar de auto met de boodschap dat hij een laatste oefening wou doen op de Roche du bon Dieu waarna hij een uur later ook bij de auto zou staan. De koning kwam nooit terug. Gealarmeerde hovelingen, onder wie graaf Xavier de Grünne, snelden toe. Om twee uur 'snachts vonden ze het levenloze lichaam van de koning, op een beboste helling onderaan de rots. De schedel van de koning was verbrijzeld.

Onmiddellijk begon de geruchtenmolen te draaien. De eerste veronderstellingen dat het om moord ging, hadden te maken met de dreiging die uitging van nazi-Duitsland. Koning Albert wou het Frans-Belgische militaire akkoord opzeggen en terugkeren naar een neutrale vredespolitiek. Parijs duldde dit volgens de complottheorie niet en stuurde een huurmoordenaar naar Marche-les-Dames. De ministerraad wou komaf maken met dergelijke geruchten, want onder opvolger Leopold III werden de militaire banden met Parijs integendeel nauw aangehaald.

Er doken ook snel geruchten op over zelfmoord: de koning viel niet van de rots maar sprong er af, wat zou verklaren dat zijn lijk redelijk ver van de rots lag. Volgens intimi werd de koning met het klimmen der jaren zwartgalliger. Zo schreef hij vier jaar eerder al aan zijn dochter Marie-José: 'Het leven is een wedloop en het lot wacht niet. Ik ben dicht bij het eindpunt.' Ook sloot hij kort tevoren een ongewoon grote levensverzekering af. Maar een afscheidsbrief werd nooit teruggevonden en zelfmoord is bij de Saxen-Coburghs volstrekt onbekend.

Daarna doken roddels op over het turbulente liefdesleven van zowel de koning als de koningin. Alle getuigenissen van toen waren het erover eens dat het een goed, echt koppel was. Maar beiden leidden ook een eigen leven, in goede onderlinge verstandhouding. Bijvoorbeeld Albert Einstein -die op de vlucht voor de nazi's eventjes in De Haan verbleef- en de socialistische kopman Hendrik De Man passeerden de revue als minnaars van de koningin. Over de koning getuigde zijn zoon, regent Karel: 'Hij hield net als ik van de vrouwtjes.' Graaf de Grünne, al vermeld als een van de eersten ter plekke in Marche-les-Dames, werd vermeld als liefdesrivaal en kandidaat-moordenaar. Bedrogen echtgenoten van minnaressen kwamen in beeld.

De -overleden- journalist Jacques Noterman schreef er vijf jaar geleden een spannend en ophefmakend boek over: De val van Albert I. Aan de hand van gedegen onderzoek belichtte Noterman de vele tegenstrijdigheden in het onderzoek. Waarom werd er nooit een lijkschouwing uitgevoerd? De sterk bijziende koning was helemaal afhankelijk van zijn bril, en toch werd die bril ongerept teruggevonden, alsof hij was neergelegd op de rand van een spleet halverwege de rots.

Noterman schuift allerlei veronderstellingen van tafel. Hij houdt er vier over: zelfmoord, een bedrogen echtgenoot, een jaloerse minnares en de koningin zelf. Noterman veronderstelt in ernst dat de koning werd doodgeschoten door de koningin in Laken, tijdens een uit de hand gelopen ruzie, waarna het lijk naar Marche-les-Dames werd gereden om er van de rots te worden gegooid. 'Bij het nieuws van zijn dood zei ze geen woord en liet ze geen traan', schreef Noterman.

Maar het ultieme bewijs van moord kan enkel worden geleverd door het lijk van Albert I op te graven. Daar zullen we allicht nog ettelijke generaties op moeten wachten. Te meten aan de stilaan afkalvende aanwezigheid van nieuwsgierigen bij de bescheiden eredienst, elke 17de februari onderaan de rots, verliest de mythe van Albert I stilaan zijn glans.
Uit het Nieuwsblad

Après une première guerre criminelle, le peuple avait besoin d'une icône. Elle était toute prête. Une question qui reste sans réponse: l'a-t-on poussé ?

Jean de Nivelles wrote:

Une question qui reste sans réponse: l'a-t-on poussé?

Quelle est la pertinence de cette question:?:

Diogène wrote:

Quelle est la pertinence de cette question:?:

Elle est historiquement essentielle dans cet événement: certains ont toujours pensé qu'il fut aidé à descendre plus vite parce que trop dérangeant. Comme Jaurès, Kennedy, Lincoln. D'autre sy ont vu la main des services secrets allemands.

Et d'autres un règlement de compte après une histoire de coucheries...

Pourquoi ne peut-on pas tout simplement accepter qu'Albert Ier ait eu un accident

Il n'y a pas de difficulté à concevoir qu'il s'agissait d'un accident. D'ailleurs à cette époque le roi se déplaçait comme il voulait, y compris anonymement. Mais la question mérite d'être posée. Elle a troublé plus d'un cortex.