VB-nonsens over kernenergie

Ik heb even de grote moeite gedaan (ik ben geen ingenieur ) om een geleerd antwoord van een forumlid (waarschijnlijk professor in de kernenergie) te lezen op een populistisch bericht van het VB. Niet dat ik het personeel van het Belgisch centrum voor kernenergie niet belangrijk vind, integendeel, maar vóór men politieke stellingen inneemt (die in dit geval dan nog eens communautair getint zijn of worden door het VB), moet men toch weten waarover men spreekt. Vandaar mijn eerdere oproep tot bescheidenheid aan politici en tot de noodzaak van expertise.

Het project MYRRHA is dus niet wat het VB denkt dat het is (een kernreactor van de 4de generatie), maar een verbrander van kernafval, die niet noodzakelijk een vooruitgang is op vlak van veiligheid.

Of hoe men soms als een domme ezel politiek bedrijft (niet alleen het VB; ik ken er nog zo uit andere partijen)...

Bericht VB op Politics:

Vlaams Belang verbolgen over grote vertraging rond haalbaarheid Myrrhaproject

Het Vlaams Belang is zeer verbolgen over de ernstige vertragingen inzake de evaluatie van het befaamde Myrrhaproject, dat momenteel wordt voorbereid door het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol. Dit project moet leiden naar een zeer duurzame en milieuvriendelijke vorm van kernenergie (waarbij veel minder uranium nodig is en de stralingsduur van het afval gedecimeerd wordt) en naar kerncentrales van de vierde generatie. Hoewel de Europese Commissie dit project reeds geruime tijd heeft erkend als een zeer belangrijk pilootproject, blijft de federale regering nu reeds jaren talmen met de erkenning en de financiering ervan. Indien er niet snel concrete beslissingen worden genomen, dreigt het hele project naar het buitenland te verhuizen, waardoor het vermaarde SCK volledig zou verschrompelen.

Om de beslissing tot ondersteuning opnieuw uit te stellen, heeft minister van Energie Magnette (PS) vorig jaar een evaluatie van het project besteld bij het Nucleair Energie Agentschap van Parijs (OESO), zogezegd om de knoop tegen de begrotingsopmaak van 2010 (en dus tijdens de zomer van 2009) door te kunnen hakken. Het Vlaams Belang heeft hiertegen van meet af aan geprotesteerd. Niet alleen omdat dit onderzoek totaal overbodig is, maar vooral omdat de risico’s op sabotage veel te groot waren. Vandaag is gebleken dat deze vrees zeer terecht was.

In februari had minister Magnette nog verkondigd dat de studie begin juli klaar zou zijn. Deze ochtend meldde de minister evenwel dat het rapport een belangrijke vertraging heeft opgelopen en dat de resultaten niet voor oktober verwacht moeten worden, misschien zelfs pas tegen het jaareinde.

Dit betekent dat er geen uitsluitsel meer zal zijn voor de begrotingsopmaak voor het jaar 2010, waardoor de PS het dossier opnieuw uit de komende begroting kan lichten. Dit zou dramatische gevolgen kunnen hebben. Als Myrrha uit Vlaanderen vertrekt, dreigen immers vele honderden hoogwaardige jobs verloren te zullen gaan. Essentiële nucleaire wetenschap en know how dreigt voorgoed verloren te zullen gaan, waardoor onze afhankelijkheid van het buitenland inzake energie nog veel groter zal worden.

Het Vlaams Belang herhaalt dan ook zijn eis dat Vlaanderen deze materie volledig naar zich toetrekt. Aangezien de Vlaamse overheid de komende jaren toch een forse stijging voorzag van het budget voor onderzoek en ontwikkeling, moet Vlaanderen ruimte maken om deze uiterst belangrijke en toekomstgerichte sector duidelijke perspectieven te geven.

Bart Laeremans, voorzitter commissie Bedrijfsleven Peter Logghe, volksvertegenwoordiger Joris Van Hauthem, gemeenschapssenator

Reactie op Politics:

Ik zou even wat willen verduidelijken wat MYRRHA eigenlijk is. Ik denk dat iedereen hier op dit forum (enfin, toch velen) weten dat ik een voorstander van kernenergie ben, maar ik ben dat vooral omdat ik vind dat de tegenstanders van kernenergie meestal larie verkopen.

Maar als de larie nu van de andere kant komt, moeten we toch ook even het schot rechttrekken. Wat is MYRRHA ? Het is een verwezenlijking van een idee van nobelprijswinnaar Carlo Rubbia, nobelprijs in de elementaire deeltjesfysica, die dacht de "ultiem veilige kernreactor" te hebben uitgevonden: de subkritische, versneller-aangedreven reactor.

Allez, ik stap even op mijn professor preekstoel

Om een kernreactor op gang te houden, heeft men een "kritische massa" nodig. Wat wil dat zeggen ? Laten we een thermische reactor beschouwen. Wanneer een U-235 atoom een (thermisch) neutron tegen komt, kan het dat neutron absorberen (om U-236 te vormen), of kan het een splijting ondergaan, waarbij twee splijtingsprodukten gevormd worden, EN, zeer belangrijk, een aantal neutronen vrijkomen (gemiddeld twee komma vier). Die neutronen moeten vertraagd worden ("gethermaliseerd"), en kunnen kwijtgespeeld worden (absorptie, ontsnappen,...).

Het gemiddelde aantal neutronen van die 2.4, die weer een splijting gaan veroorzaken, noemt men de Fermi k-factor. Als die k-factor kleiner is dan 1, dan wil dat zeggen dat men voor elk "opgebruikt" neutron, er minder dan 1 in de "volgende generatie" heeft, en de familie neutronen sterft dus langzaam uit. Als k veel groter is dan 1, dan neemt de familie exponentieel toe (we hebben een bom). Als k een beetje groter is dan 1, dan neemt de familie neutronen langzaam doe. En als k gelijk is aan 1, dan wordt er voor elk "opgebruikt" neutron, exact 1 neutron "nuttig gemaakt en gebruikt": de familie neutronen blijft dus stabiel: dit is een "kritische massa".

Wat er in een kernreactor gebeurt, is dat men k ongeveer gelijk aan 1 heeft. Als men de regelstaven wat verder uittrekt, neemt is k wat groter dan 1 (niet veel!) en neemt het vermogen van de reactor toe ; als k wat kleiner is dan 1, dan neemt het vermogen af. Als men de staven helemaal in de reactor brengt, dan wordt k veel kleiner dan 1 en valt de reactor stil.

Maar in alle Westerse centrales (niet Chernobyl bijvoorbeeld) is de reactor zo ontworpen dat bij toenemende temperatuur, k afneemt.

Carlo Rubbia dacht dat het moeilijkste probleem van een kerncentrale, het stoppen van de kritische massa was in het geval van een ongeluk. Maar dat is niet zo in een Westerse centrale. Enfin, Carlo wist dat niet, en heeft dus een systeem bedacht dat voor dit niet bestaande probleem, een oplossing gaf.

Zijn idee was het volgende: laten we een reactor maken die BIJNA kritisch is. Zeg maar, k = 0.95 of zo. Die reactor valt van zichzelf stil. Het is geen reactor. Maar, maar, als je 100 neutron in zo een reactor schiet, dan worden er wel ongeveer 2000 neutronen gemaakt alvorens de reactie stopt. Inderdaad, de 100 neutron leveren ongeveer 95 neutronen in de tweede generatie, die ongeveer 90 neutronen in de derde generatie geven enz...

Het idee van Rubbia was dus van een bestuurbare neutronenbron neutronen in zo een "subcritische" reactor te laten schieten. Bij problemen, stop je de neutronenbron, en de reactor valt vanzelf stil, he. Fantastisch, niet ?
Alleen...
1) dat doet een echte reactor ook: van zodra hij oververhit, wordt k kleiner dan 1 en valt die toch al stil
2) je hebt een krachtige neutronenbron nodig.

De krachtige neutronen bron is een hoog-energetische protonenbundel die op een zwaar metaal inslaat, zoals lood of kwik. Het probleem is dat men nog nooit zulke krachtige versneller heeft gebouwd die een voldoende krachtige protonenbundel continu kan produceren (gepulst kan wel).

Het echte probleem met een kernreactor is NIET om hem stil te leggen als het mis gaat: een goed ontworpen reactor doet dat vanzelf. Het echte probleem is om hem af te koelen (de fissieproducten blijven nog een tijd hitte afgeven door radioactief verval) en lekken vermijden. Beide punten worden NIET positief beinvloedt door Rubbia's voorstel, jammer genoeg: het koelprobleem is ingewikkelder, en er zit nu een gat in het gebouw omdat we een grote deeltjesversneller moeten binnenlaten.

Met andere woorden, Rubbia's voorstel lijkt meer problemen op leveren dan er op te lossen. Maar er is een heel belangrijk voordeel. Thermische reactoren (niet kweekreactoren) produceren een kleine hoeveelheid zeer ongewenste transuranen: Americium en Curium. Het zijn de produkten die het kernafval zo lang levend maken. Zij zorgen bovendien, als ze in grote hoeveelheden aanwezig zijn, voor instabiliteiten in een kernreactor. Men kan er dus niet te veel tollereren in een reactor. Zij zouden anders wel in een reactor kunnen opgestookt worden, maar we mogen er niet te veel hebben want dat maakt de reactor instabiel (en onveilig).

En hier is het dat Rubbia's voorstel wel een nut heeft: een subkritische reactor kan niet instabiel worden. Een subkritische reactor kan dus wel als "allesbrander" dienen om ons van die transuranen af te helpen, zonder het gevaar van een instabiele reactor.

En dat is wat MYRRHA wil uitproberen. Het is een experimentele installatie (er zijn er nog een paar in de wereld, zoals SINQ in Zwitserland) die het principe wil uitproberen.

Maar het gaat nooit een "goedkope kernreactor van de vierde generatie" zijn: daarvoor is de installatie te ingewikkeld, en van te laag vermogen. Een "gewone" kweekreactor is een veel eenvoudiger techniek. MYRRHA is gewoon een "nucleaire vuilnisverbrander".

Persoonlijk stel ik mij een paar vragen bij de pertinentie ervan, eerlijk gezegd. Ik heb niks tegen onderzoek, en men zou MYRRHA, als wetenschappelijk experiment, moeten doorvoeren. Maar er is geen fundamenteel probleem met dat "langlevend" afval. Het kan geologisch geborgen worden, en het risico van vroegtijdig vrijkomen uit de geologische opbergplaats zou moeten afgewogen worden tegen het risico van een lek bij een MYRRHA achtige installlatie. Ik zou a priori niet weten wie wint.