Wanneer gaan we het eindelijk definitief weten? Worden ze betaald om ons niet de volledige, harde waarheid te zeggen?
DE STANDAARD
Het raadsel van de gevaarlijke straling
* dinsdag 27 oktober 2009
*
* Auteur: Jan Desloover
BRUSSEL - Langdurig gsm-gebruik verhoogt wel degelijk het risico op hersentumoren, meldden verschillende media gisteren naar aanleiding van een bericht in een Britse krant. Er zijn dus onomstotelijke bewijzen? Jammer maar helaas.
Van onze redacteur
Het begon met een artikel in de zaterdageditie van The Daily Telegraph. ‘Er is mogelijk een verband tussen langdurig gebruik van mobiele telefoons en sommige kankers', klonk het. Toen het nieuws gisteren Vlaanderen bereikte, zat er al wat ruis op de lijn. ‘Bellen met de gsm verhoogt wel degelijk het risico op een hersentumor', meldde VTM. ‘Gsm's wel degelijk gevaarlijk', kopten verschillende kranten. Die voorstelling van de feiten is op zijn minst misleidend, om verschillende redenen.
De berichtgeving in de Telegraph was opgehangen aan het Interphone-onderzoek, dat tussen 2000 en 2004 werd gevoerd onder supervisie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). 12.800 mensen in dertien landen werden ondervraagd. De onderzoekers interviewden een groep patiënten met tumoren en een groep gezonde mensen, onder wie veel mobiele bellers, over hun vroegere gsm-gebruik. Naar wetenschappelijke normen was dat al geen ideaal uitgangspunt. In de beste der werelden zou je lange tijd een groep mensen volgen die nooit een gsm gebruikt en een groep die wel vaak mobiel belt. Ook op andere vlakken was er kritiek op de toegepaste methode.
Mede daardoor waren de onderzoekers zelf het onderling ook niet eens. Ter illustratie: de resultaten van de studie werden in 2007 al vrijgegeven, maar tot op heden is er nog altijd geen conclusie geformuleerd. Volgens sommigen mogen we op basis van de verzamelde gegevens wel degelijk spreken van een verhoogd risico op bepaalde soorten hersentumoren, volgens anderen niet. De verschillende partijen hebben de voorbije jaren allemaal hun voorlopige bevindingen vrijgegeven, die elkaar soms radicaal tegenspreken.
Eind december zou er nu toch een – alweer voorlopige – conclusie worden geformuleerd. De Telegraph gaf een voorsmaakje: er zou ‘volgens sommige studies een significant hoger risico op sommige soorten hersentumoren zijn' door ‘gsm-gebruik over een periode van tien jaar of meer'. Eén studie spreekt van een verhoging met 39 procent van het risico op de meest voorkomende hersentumor.
Dat cijfer wordt al een stuk minder spectaculair als we weten dat jaarlijks gemiddeld slechts tien à vijftien mensen per honderdduizend door die tumor getroffen worden. Er zijn ook studies die geen verhoogd risico vaststellen, en er zijn er zelfs die een verlaagd risico doen vermoeden.
Guy Vandenbosch, stralingsdeskundige aan de KU Leuven, nuanceert. ‘De cijfers zijn wat ze zijn, voor de rest is het vooral een kwestie van interpretatie. Maar ik ben niet onder de indruk. En het gaat zeker niet op om te zeggen dat het nu bewezen is dat gsm-gebruik het risico op hersentumoren vergroot.'
Volgens Vandenbosch kunnen we waarschijnlijk pas binnen dertig jaar of meer echt relevante uitspraken doen. Wat niet wegneemt dat voorzichtigheid op zijn plaats is, vindt hij. ‘Op plaatsen waar je een slechte verbinding hebt, is de stralingsintensiteit bij een gsm soms 5.000 à 10.000 keer groter dan die van een zendmast. Dat feit komt zelden aan bod in de hele discussie, terwijl dat toch niet niks is.'
Ook Luc Verschaeve, toxicoloog bij het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, blijft voorzichtig. ‘Puur wetenschappelijk gezien kan je niet zeggen dat het verhoogde risico bewezen is, zoals je evenmin kan zeggen dat het tegendeel bewezen is.'
The Daily Telegraph citeerde ook Elisabeth Cardis, de gerenommeerde wetenschapster die het Interphone-onderzoek leidde. Ze liet verstaan dat ze voorstander is van ‘voorzorgsmaatregelen', zoals het beperken van gsm-gebruik door kinderen, die stralingsgevoeliger zijn dan volwassenen.
Maar ze zei ook: ‘Er zijn geen definitieve resultaten, maar er zijn een aantal beperkte studies die een mogelijk effect van radiofrequentiestraling suggereren.' Sommige, beperkte, mogelijk, suggereren: geen woorden die je associeert met harde bewijzen.
Home 