Goede teksten uit de "Groene Belg" van Jan-Pieter Everaerts over het anti-Belgische VTM-gedrocht:"
VTM als zegen voor het volk ! Komaan zeg !Ik moet even in mijn pen klimmen. Na 35 jaar redactie De Standaard-Het Nieuwsblad, met radio-televisie onder mijn vleugel, verdriet het mij meer dan wie ook hoe de Vlaamse pers commercieel wordt verloederd. De kritische sociaal-culturele kijk die wij jarenlang voorzichtig hanteerden, die moet meer en meer wijken voor ogendienst aan de marketiers. Ook tegenover de commerciële verloedering in radio en televisie.
Maar laten we niet overdrijven en vooral objectief en beheerst pogen te blijven. De aanval op Mia Doornaert in een lezersbrief in de jongste uiitgave van De Groene Belg is in hoge mate onrechtvaardig en helemaal niet verantwoord. Wijze journalistieke (en allesbehalve rechtse) mensen met ervaring waarderen haar bijdragen zeer, ook al moet men niet akkoord gaan met elk van haar opvattingen of beweringen. De erudiete collega Mia is beslist geen rechtse trut en al helemaal geen verdedigster van Bush. En aan de rest van deze voor de journalistiek onwaardige aanval wil ik geen woorden vuil maken, dat is beneden het niveau van een integer journalist.
Wat mij momenteel niet het minst ergert is de toon die overal (ook bij de VRT) wordt aangeslagen bij de herdenking van twintig jaar VTM. De commerciële zender als een zegen voor het volk! Komaan zeg.
Het is waar dat de komst van de commerciële concurrentie de openbare omroep uit een soort van ambtelijke lethargie heeft geschud. Bravo dus.
Maar wat is er in de plaats gekomen? Een neerwaartse spiraal inzake kwaliteit, zowel in cultureel als journalistiek opzicht en een bedroevende geest van rechts materialisme. Waarmee heeft de VTM destijds populariteit gehaald? Met niets dan amusement en programmasoorten die de BRT jarenlang veel beter en professioneler heeft gemaakt. Thans wordt zelfs een serie als Moeder waarom leven wij? als een opmerkelijk werkstuk opgehemeld. Ik heb die serie onlangs, via de DVD-box, heel intensief bekeken, nadat ik het boek van Zielens heb gelezen. Als verfilming van dit werk is het niets meer dan een povere, onwaardige poging waarin het boek ver te zoeken is en de ware sociaal-bewogen geest van Zielens ook. Er is, zoals ik zo vaak heb betoogd in Filmmagie en Cinemagie, in al die jaren niets bij de VTM dat de BRT (nu VRT) niet herhaaldelijk veel beter heeft gedaan (behalve het zuiver-commerciële product Tien om te Zien, natuurlijk).
Niet dat ik de als openbare omroep afkalvende VRT kritiekloos ophemel.
Ik erger mij aan de lopende band. Kritiek op het hedendaagse journaille, jawel. Maar wat te denken van de nieuwste cultuurpaus in het huis van vertrouwen, Luc Janssen, die naar aanleiding van de Frost-Nixon-film koudweg over David Frost zegt: dat was een soort van Jan Thijs of Mike Verdrengh bij de BBC. Ik ging tegen het plafond !
David Frost was de bezieler van het sterkste satirische programma dat de Britten ooit gekend hebben: That was the week that was (TWTWTW). Om de week stond het land op stelten en hij werd door de boulevardpers verguisd. Maar niet door iedereen: na afloop van zijn (rechtstreeks!) programma op zaterdagvond vertrok hij fluks naar een selectieve Londense club, voor een al even satirisch optreden (ik heb hem op een late zaterdagavond aan de BBC-receptie ooit zijn wagen zien bestellen). Tot verbazing van velen startte Frost een tijd later een nieuwe carrière: grote interviews, afwisselend wekelijks bij de BBC en in de States. Opmerkelijk werden zijn wekelijkse zondagochtendgesprekken in de BBC-televisie met àlle denkbare Britse prominenten. Ik denk, Thijs en Verdrengh, laat maar zitten. Maar ja, cultuur en Canvas, niet waar.
U kent toch het jongste quizvraagje: waarom komt er niet méér cultuur op Canvas? Antwoord: er waren geen homo's meer beschikbaar bij Studio Brussel. Met excuus voor de ware culturele homo's, die niet per sé op elk moment moeten demonstreren hoe eigentijds ze wel zijn.
Huib Dejonghe -
huibdejonghe@telenet.be--------------------------------------------------------------------------------
Hoe groot is schade van 20 jaar VTM voor samenleving en leefmilieu ?Herentals, 1989. "BRT weg ermee ! BRT weg ermee !" Met die na de komst van VTM populaire scheldkreet begint een groepje "snotapen" ons bij het uitstappen uit onze BRT-wagen te 'begroeten'. Als reporter voor het "derdenmagazine" op de BRT van de Christen-Democratische Omroep heb ik dat destijds twee keer meegemaakt. Het typeerde de sfeer van vijandigheid die er na de komst van VTM tegenover de BRT ontstond. In krantenartikels naar aanleiding van 20 jaar VTM werd daar op zaterdag 31 januari ook naar verwezen: "de mensen waren de BRT beu", heet het dan ...
Ik begrijp dat niet. OK, de BRT was soms nogal elitair - en dan duikt "Kunstzaken" meteen in de herinnering op - maar je had er toch ook een pak goede programma's die je als "gewone mens" alleen maar kon smaken: de zondagavond-milieukwis "Leven en laten Leven" (met Gil Claes) bv.; het eerste BRT-programma dat meteen na de komst van VTM opgedoekt werd. Of uiteraard Panorama. En niet te vergeten: het boegbeeld van de kritische BRT-journalistiek, de onvervangbare Maurice De Wilde die trouwens samen met Frans Buyens erevoorzitter werd van onze in 1990 opgerichte vzw Mediadoc.
De BRT was toen, eind jaren 80, nog een openbare omroep waar je als gewone mens fier kon op zijn. Waar je je thuis kon voelen. Waar nog echt idealisten rondliepen. (Naast veel uitgeblusten en profiteurs overigens, zoals in elk overheidsbedrijf.) Maar ook heel hardwerkende, kritisch denkende journalisten. Niet vergeten dat VTM een kind is van Verhofstadt -broers en rechtse CVP-ers
En dan krijgen we plots op de buis, dat TROS-na-geaap van VTM (de eerste show werd voor een flink deel door Hollanders georganiseerd). VTM dat opgericht werd op uitdrukkelijk verzoek van de rechterzijde. Tindemans en Swaelen van de toenmalige CVP plus de spitsbroeders Dirk en Guy Verhofstadt waren er de gangmakers van. Ze wilden verlost raken van de in hun ogen te linkse BRT, van de na mei '68 ontstane kritische journalistiek op de BRT. Destijds ging het "mopje" dat elk CVP-partijbureau op maandag begon met een half uur op de BRT te schelden. De toenmalige linkerzijde, ACW/ACV en de Socialisten onder leiding van Karel Van Miert, waren allesbehalve vragende partij voor een "vrije televisiezender." En ze wisten waarom.
Maar ze hebben zich in de luren laten leggen. Ze hebben onvoldoende ingeschat wat op hen afkwam. Ze hebben er zich veel te zwak tegen verzet.
Nog een anecdote over een man die het ook niet bepaald goed inschatte waar hij zijn steun aan verleende, toenmalig premier Martens.
Voor de documentaire die Ilina Stankova in 2003 maakte over "De Zaak Buyle", interviewde ik Wilfried Martens nog eens. Over zijn eventuele bijdrage in het ontslag in 1987 van de kriitische journalist Daniël Buyle. Een ontslag waarover journalist Dirk Tieleman en anderen in de documentaire stellen dat het wellicht bedoeld was om de kritische journalisten af te dreigen. En volgens Tieleman heeft die dreiging nog gewerkt ook.
Wilfried Martens antwoordde in het interview met felle stem dat hij absoluut niet voor het ontslag van Buyle gepleit had. Maar op een bepaald moment stond hij plots met de mond vol tanden. Op het moment dat ik hem vroeg of de christendemocraten dan niet nagedacht hadden over de manier waarop een commerciële zender zoals VTM de christelijke waarden zou onderuithalen. De vraag raakte Martens - hetgeen hem siert - en hij wist even niet wat zeggen. Om vervolgens toe te geven dat ze daar inderdaad niet bij stil gestaan hadden. Wat nog maar eens het belang van de democratie mag aantonen; waarin ook de 'slimme" top vanuit de basis op zaken gewezen kan worden die de top anders "domweg" uit het oog verliest. Had ik op Martens pakweg 20 jaar eerder kunnen inptraten - 20 jaar want de komst van VTM werd vanaf 1983 voorbereid - de geschiedenis had anders kunnen verlopen zijn. Grapje ?
Wat zijn we allemaal kwijt door de komst van die stomme VTM ?De Morgen van 10/3/99 nam al eens een overrzicht over van ons van wat er op de BRT alleen al aan documentaire uitzendingen verloren ging na de komst van VTM. In dat verloren gaan heb je drie periodes.
De eerste was die van de paniekvoetbal meteen na de start van VTM en het onverwacht grote succes van de zender. Leven en Laten Leven werd al vermeld als eerste slachtoffer maar ook andere programma's sneuvelden of verhuisden van het eerste net naar 'TV2' (het latere Canvas).
De tweede periode begon met de komst van Bert De Graeve op de BRT in 1996. Toen raakte bv. Panorama zijn werkingsmiddelen kwijt (en dat tot begin jaren 2000) door de komst van het dagelijkse praatprogramma Terzake: een indeaal platform voor politci én die waren meteen verlost van de kritische onderzoeksjournalistiek à la Panorama. Toen moest ook de naam van de omroep veranderen - tegen de wil van het BRT-personeel in maar op vraag van alweer een rechtse CVP'er, de ziekelijk anti-Belgische Erik Van Rompuy (toen mediaminister). Grappig wel dat uitgerekend zijn broer Herman nu de Belgische staat leidt én die staat in het buitenland ook weer meer aanzien wil geven.
Bert De Graeve 'de consument tevreden houden"
Een derde periode - maar minder ingrijpend - zou je eind 2007 kunnen laten starten toen Canvas besloot te "verjongen" en daartoe de kwaliteit nog es drastisch liet zakken.
In al die tijd zijn we vooreerst de eigen milieu-uitzendingen op de BRT/VRT kwijt geraakt. Waar is ook de tijd van de grote buitenlandse reportages en enquêtes die de BRT vroeger quasi continu maakte (en nu nog slechts bij uitzondering, zoals de nieuwe reeks over Iran van oudgediende Dirk Tieleman) Weg moest ook NV De Wereld. Waar zijn de sociale documentaires ? Waar bleven de kunstprogramma's zoals met name het onovertroffen Ziggurat ? Exit evenees de Schooltelevisie. Bye bye de uitzendingen van de ook al afgeschafte Dienst Volwassenenvorming. Vergeet maar de auteurs- en de creatieve documentaires die door een whizz kid als Stefan Decostere aan de Reyerslaan konden gemaakt worden. En denk met heimwee aan de serieuze politieke debatten die je vroeger op zondag kreeg in Confrontatie. De naam alleen al, nu heet het ding 'De 7de Dag'; maar op de 7de Dag rustte God . . .
Anderzijds kwam er in al die tijd een pak reclame op VRT-radio en televisie bij waardoor een oplichtersbedrijf zoals Electrabel nu tot de "strategische alliantiepartners" van de VRT behoort. Pure heiligschennis dat een openbare omroep zo zijn onafhankelijkheid verkwanselt.
Gestart met 9 'Vlaamse' persbedrijven.
En toen waren ze nog maar met 2
De door VTM veroorzaakte media-ellende bleef overigens niet beperkt tot de geVTM-emmiseerde pretzender "Eén" en het soms nog platter op zijn buik duikende Canvas - denk aan de schabouwelijk vertoon dat 'Virus' al te zien gaf. Heel ons medialandschap onderging de VTM-emmisering want zo hadden de heren politici het gewild. VTM zou gerund worden door de Vlaamse persbedrijven. Oorspronkelijk waren die met 9, nu nog met 2 die VTM in handen hebben: Van Thillo's Persgroep en De Nolfs Roularta.
Door de komst van VTM en de invoering van etherreclame, werd een persconcentratie zonder voorgaande op gang gebracht en wie daar het grootste slachtoffer van werd, dat is de linkse pers. De christelijke arbeidersbeweging moest haar krant Het Volk overlaten aan De Standaardgroep die in 2008 officieel de streep trok over 'Het Volkske'. De socialisten speelden hun krant kwijt aan de Persgroep van Van Thillo en als we Pol Deltour van de Vlaamse Vereniging van Journalisten mogen geloven zal Van Thilo De Morgen langzaam opdoeken. Nu al laat hij heelder stukken economische en sport-berichtgeving overnemen uit zijn andere kranten, De Tijd en Het Laatste Nieuws. De recente afdanking van een kwart van het personeel van De Morgen past in dat kader.
De VRT zelf werd ondertussen zogezegd gedepolitiseerd maar in de pakrtijk komt dat neer op een blauwe monopolitisering. Voor links is er ook op de VRT geen plaats meer én kritisch zijn, dat doet men er vooral in de vorm. Politici om de haverklap onderbreken maar zonder hen de vragen te stellen die er echt toe doen.
Het establishment zorgde er de voorbije decennia ook voor dat de vrije radio's uiteindelijk in handen van de commercie vielen en zo blijft er momenteel haast alleen nog het Internet over als plek waar je linkse media kan aantreffen (Uitpers, de Indymedia's, LEF, De Groene Belg ...). Maar die hebben al met al een zeer klein bereik.
Ja, VTM was echt een zegen voor de inhoudelijke verscheidenheid en de democratische veelzijdigheid van ons medialandschap. Ahum . . . En het perfide aan het systeem is dat door de toegenomen kwantiteit aan omroepen - er zijn ook nog de commerciële SBS-zenders (VT4, 5 TV), er is Vitaya enz. - het erop lijkt alsof er nu veel meer mogelijk is dan in de tijd van de monopolist BRT. Maar op die BRT kon je eind jaren tachtig - op het eerste net dan nog - wel kritische programma's en stevige documentaires getoond krijgen, zelfs in prime time (tussen 7 en 8 uur zelfs), zoals ik met een paar eigen producties (over Rode Kruis en Vredeseilanden) mocht meemaken. Nu zenden zenders zoals Eén en VTM haast nooit nog een documentaire uit, laat staan een kritische. En Panorama waar vroeger quasi iedereen regelmatig naar keek, zit nu weggestoken op Canvas waar het maar een paar honderdduizenden kijkers haalt.
De ouwe krokodil Louis Tobback heeft ooit in Humo gesteld dat hij zijn ding niet meer kwijt kon in de media. Want van zodra je iets begint uit te leggen dat de entertainmentgerichte journalisten als te moeilijk ervaren, nemen ze je het woord af. Probeer op VTM maar eens uit te tleggen wat kapitalisme is. Babyface Verstraeten zal je zien komen. Op de BRT had je vroeger heelder uitzendingen waarin zelfs de notoire trotskistische professor Ernest Mandel uitgebreid aan het woord kwam. (Weliswaar ook met tegenzin van de BRT- top, maar het kon.)
Louist Toback Kon ook al 'zijn ding niet kwijt' op VTM
Nu wordt niet meer Ernest Mandel op de kijker losgelaten maar continu de reclame én de aan de reclame aangepaste programma's.
Een kwestie van 'culturele ecologie'
Een directeur van de Franse commerciële zender TF1 heeft het een paar jaar geleden duidelijk verwoord toen hij zei dat TF1 de door de zender met leuke prrogramma's beschikbaar gemaakte hersenruimte van de kijkers verkoopt aan de adverteerders zoals Coca Cola of Pepsi. De man zijn uitspraak verwekte hoogstens wat ophef in kritische krijgen. Net zoals het in eigen land verging met de uitspraak van Bert De Graeve dat hij de kijkende "consument" wou gelukkig maken én houden.
En zo kan VTM de consumenten blijven prepareren voor de "koop mij; koop mij" boodschappen van grote bedrijven. Terwijl de VRT 'de Vlaming' tevreden houdt met zijn (Vlaamse) regering.
Met zulke zenders komen we nooit tot een "anders" (ecologischer, solidairder) gaan leven. En dus moeten we die zenders - VTM op de eerste plaats - bekampen in een strijd op leven en dood om de "culturele ecologie." We moeten net zoals de Amerikaanse professor Michael Tracey het op de VPRO mid jaren 90 stelde in de docureeks Beeldstorm, een strijd voeren waarbij ons doel is: de commerciële televisie vernietigen. Zoniet vernietigt de commercie ons via de over-exploitatie van ons leefmilieu.
Professor Michael Tracey "Ik wil de Amerikaanse televisie vernietigen"
En dus wil ik de dag nog meemaken dat klein gastjes wanneer er een VTM-wagen stopt, spontaan beginnen roepen en tieren: "VTM weg ermee; VTM weg ermee !"
Jan-Pieter Everaerts"
Home 
