Belgica
Admin
Number of posts : 5604
Location : BELGIE - BELGIQUE - BELGIEN - BELGIUM
Registration date : 2008-11-19
 | | Subject: Oorzaak gebrek aan nationale trots Fri Feb 08, 2013 4:01 pm | |
| Interessant en een impliciet pleidooi voor het programma van de B.U.B.: provinciale decentralisatie.
 Bruegel: de kindermoord van Bethlehem; 17de eeuw.DE STANDAARD ‘Laat ons met rust, we hoeven die onzin niet'
Rolf Falter herweegt de Belgische geschiedenis
dinsdag 24 april 2012, 03u00
Marc Reynebeau
Belgen hebben nooit sterke nationale gevoelens gekend, ook de Vlamingen niet. Historicus en kabinetsmedewerker Rolf Falter zocht uit waarom. De mensen in dat ‘diplomatieke gat' wilden maar één ding: met rust gelaten te worden door hun buren.
Van onze redacteur
Een vraag die historici altijd dwars zit: als België pas sinds 1830 officieel bestaat en het politieke Vlaanderen nog jonger is, hoe dan te schrijven over de eeuwen die daaraan vooraf gingen? De verleiding is groot om te denken dat de geschiedenis vanzelfsprekend en noodzakelijk het verloop kende dat ze heeft gekend. Maar zo was het niet. Daarvoor speelden de omstandigheden en zelfs het toeval een te grote rol.
Daarom gaf Rolf Falter (1958) zijn nieuwe boek over die West-Europese uithoek die later België is geworden, de titel België, een geschiedenis zonder land. Het boek, dat vandaag verschijnt, is niet echt een ‘alternatieve' geschiedenis, zoals de uitgever stelt, maar het boek plaatst die historische ontwikkeling wel in een ruimere, Europese context.
Falter, die eerder onder meer een erg verdienstelijk boek over 1830 schreef, noemt zichzelf een vrijetijdshistoricus, ‘een uit de hand gelopen hobby'. Hij was lange tijd journalist, bij De Standaard en De Tijd, maar koos dan voor de politiek. Hij werkte voor de studiedienst van de toenmalige CVP en volgde voormalig CVP-voorzitter Johan Van Hecke in diens overstap naar de VLD van Guy Verhofstadt. Vandaag is hij verbonden aan het kabinet van minister van Justitie Annemie Turtelboom.
Geschiedenis en journalistiek hebben veel gemeen, volgens Falter meer bepaald dat ze ‘een goed verhaal' moeten vertellen'. Maar ook dat hun beoefenaars waarnemers zijn, buitenstaanders. En dat is Falter niet meer. Hoewel, dat hij optrok met deze politici komt net omdat hij hen niet ervaart als polariserend of als ideologische scherpslijpers. ‘Je leert veel van zulke mensen,' voegt hij daaraan toe.
‘De media hebben het over misschien een derde van wat er echt gebeurt. Dat is ook normaal: ze brengen nieuws, het uitzonderlijke en het ongewone, ze berichten niet over het normale, dat zijn gangetje gaat. We zijn instinctief vooral geïnteresseerd in slecht nieuws, uit een verdedigingsreflex: het is gevaarlijker, we willen erover geïnformeerd zijn.'
Misschien is het dat nauwe contact met de politieke praktijk dat hem kritisch stemt tegenover heilige huisjes en verheven helden uit het verleden. Komt daar dan deconstructie en uiteindelijk destructie van oude mythen van? Vlaamse politici en historici verschillen daarover, zoals bekend, heftig van mening. Falter volstaat met: ‘het valt toch op hoe sommigen de geschiedenis willen reconstrueren om hun hedendaagse gelijk te halen.'
Zijn niet-nationale kijk op het verleden leverde Falter nieuwe inzichten op over onder meer de zestiende-eeuwse, in Gent geboren keizer Karel V. ‘Wij cultiveren hem graag als iemand “van ons”, maar zo was hij niet. Hij trok naar Castilië in Spanje omdat hij daar meer financiële mogelijkheden zag en vooral omdat hij daar een koningskroon kon verwerven, wat de Bourgondiërs, van wie hij afstamde, trouwens altijd hebben nagejaagd.'
‘Aan het eind van zijn leven doet hij afstand van de troon om zich in een klooster terug te trekken. Een genereus gebaar omdat hij moe was? Welnee, zoiets was gigantisch uitzonderlijk in zijn tijd. Op het schilderij dat Titiaan van hem maakte, zie je hem inderdaad als de man die haast heel Europa in zijn greep had. Maar alles draaide in de soep omdat er in de familie ruzie kwam over de opvolging van de ouwe. 't Is dus een erfeniskwestie.'
Plunderen en verkrachten
Achter het opzet van het boek ging voor Falter een andere vraag schuil: waar komt het communautaire dispuut in België vandaan? Tot 1830 bestond amper enig nationaal gevoel, maar tot die tijd bestond er ook nauwelijks een staat waarmee het individu zich verbonden kon voelen. ‘Mensen voelden zich alleen verbonden met hun lokale leenheer,' zegt Falter, ‘maar die zagen ze nauwelijks. En met de kerk, en die was overal. Als ze belastingen betaalden, was het alleen aan die twee. Legers kwamen altijd van elders en het enige wat mensen daarvan merkten, was dat ze kwamen plunderen en verkrachten.'
‘Gevoelens van nationale trots zijn vandaag nog altijd niet sterk in België, en al evenmin bij de flaminganten', stelt Falter vast. ‘We zwaaien niet zo snel met de vlag. Het grondgebied was lang een soort diplomatiek gat tussen buren waar de mensen niets dan last mee hadden. Hun enige reactie was: “laat ons met rust”.'
‘Cruciaal is dat we 160 jaar onafgebroken oorlog hebben meegemaakt, tussen 1553 en 1713, op twee pauzes na. De dramatische verwoestingen van toen kunnen wij ons nu nog nauwelijks voorstellen. Vandaar niet alleen ons gebrek aan nationale trots, maar ook ons antimilitarisme. We hoeven die onzin niet meer.'
In die oorlogservaring ziet Falter ook de reden waarom Vlaanderen en Brabant, die in de zestiende eeuw nochtans aan de spits van de reformatie stonden, zo lang doordrongen zijn gebleven van het katholicisme. ‘Alle gezag leek ver weg en scheen zich nergens om te bekommeren', meent hij, ‘geheel anders dan de kerk, die overal permanent aanwezig was en zich die miserie wel aantrok. Alleen de industriële revolutie bracht daar verandering in, maar in landelijk België is het zo gebleven. Ik merk nu op het kabinet dat België, op Oostenrijk na, nog het enige land is dat de erediensten subsidieert.'
Materieel egoïsme
Nog zo'n klassiek misverstand: de Vlaamse Beweging krijgt veel historische aandacht, maar de hele negentiende eeuw door had ze slechts een marginaal belang. Toch ziet Falter de twee taalgroepen in het land vandaag als ‘hypernationalistisch' en de Vlamingen als ‘in de ban van de separatistische verleiding'. Met als motief voor dat laatste: materialistisch egoïsme.
‘Dat is legitiem', benadrukt Falter, ‘wat het separatisme tot een reële optie maakt. Maar de paradox is dat we een grote economische schok beleefden waarin België heel kwetsbaar bleek te zijn. Maar dat zelfs na 540 dagen crisis uiteindelijk een regering tot stand kon komen, toont aan dat dit toch een taai beestje is.'
‘Tegelijk kunnen Vlamingen overwegen dat ze van separatisme materieel beter kunnen worden, maar ze moeten dan wel nog door een tussenfase, waarin ze geen ellende willen meemaken. En dat kan niemand garanderen. Het zou wel eens kunnen dat het momentum van het separatisme voorbij is. Want dat gaat terug tot de jaren tachtig, toen Vlaanderen zich herstelde van de economische crisis van de jaren zeventig en Wallonië niet, met onder meer de transfers als gevolg.'
‘Maar nu zie je dat Vlaanderen zijn elan kwijt is. Rudy Demotte, de Franstalige minister-president, heeft gelijk als hij zegt dat Vlaanderen nu lijkt op Wallonië in de jaren vijftig. We zijn blasé geworden. Maar ondertussen gaat Wallonië er stilaan weer op vooruit. Als zo het economische verschil tussen Vlaanderen en Wallonië afneemt, neemt ook de separatistische druk af.'
‘Maar de politieke kloof blijft natuurlijk gigantische groot. Dat zijn twee erg verschillende politieke markten. De Zwitsers hebben dat opgelost door extreem te decentraliseren. Als wij het in België willen oplossen, zullen we dat ook moeten doen.'
Rolf Falter, ‘België, een geschiedenis zonder land', De Bezige Bij Antwerpen, 461 blz., 22,50 euro. | |
|
