http://opinie.deredactie.be/2010/06/26/wij-moeten-bevreesd-zijn-voor-onze-vrees/“Wij moeten bevreesd zijn voor onze vrees”
26 / 06 / 2010
Een communautair pakt moet een einde maken aan de wederzijdse angst. De Franstalige gemeenschap lijdt aan een verlatingsangst en vreest dat Vlaanderen vroeg of laat afhaakt. Het programma van NVA versterkt dit gevoel. Bart De Wever probeert het tij te keren dank zij geruststellende verklaringen. De Vlamingen lijden aan een blokkeringsvrees en hebben de indruk dat de Franstaligen geen enkele hervorming van de Belgische staat aanvaarden, tenzij wanneer het gaat om herfinanciering. Elio di Rupo verklaart dat hij wil meewerken aan een grondige staatshervorming.
Een voorstel in zes grote punten
1/ Er moet zonder vooroordelen een nieuw communautair pakt worden genegocieerd, uiteraard in eerste instantie door de leiders van de partijen die de verkiezingen hebben gewonnen. Een communautaire consensus zal vereisen dat wederzijds wordt gesteld dat, gezien het afsluiten van een nieuw communautaire akkoord,
het separatisme (niet langer) een optie is. Zeker in een voorbereidende fase is het belangrijk het communautair dossier te depolitiseren en het te benaderen vanuit de fundamentele vraag: wat werkt goed en niet goed in België vanuit een institutioneel standpunt???.
2/ De efficiëntie van de instellingen moet in eerste instantie worden afgestemd op de grote sociaal-economische uitdagingen van vandaag en morgen: vergrijzing, gezondheidszorg, pensioenfinanciering, tewerkstelling, demografische evolutie, multiculturaliteit, veiligheid, klimaat, armoedebestrijding, begrotingstekort, schuldafbouw, controle van de financiële instellingen, competitiviteit van de ondernemingen, innovatie, toekomstgericht onderwijs enz. Hiervoor is echter een doelmatige staatsstructuur absoluut vereist. De jongste jaren leek België verzonken in een politiek gehaspel dat ooit in Frankrijk de vierde republiek heeft gekenmerkt en ten gronde heeft gericht.
3/ Op alle Belgische beleidsdomeinen moet de subsidiariteitsregel worden toegepast en moet worden nagegaan welke bevoegdheden door de deelstaten en het federale niveau kunnen worden uitgeoefend. Uiteraard moet gewaakt worden over voldoende samenhang. Die kan worden gewaarborgd ofwel door het afsluiten van samenwerkingsakkoorden tussen de deelstaten (in de Europese Unie heet dit “versterkte samenwerking”) ofwel door het uitoefenen van bevoegdheden door de Belgische federale overheid, in een raam dat inspraak van de gewesten mogelijk maakt. Zie hieronder het voorstel om een
“Confederaal Congres” op te richten. Het verhogen van de efficiëntie van de federale overheid, ook door het hergroeperen van bevoegdheden, hoeft helemaal niet in strijd te zijn met het versterken van de gewesten en gemeenschappen. Uiteraard rijst hierbij onmiddellijk het probleem van de financiering van de federale overheid.
4/Belangrijk is de stelregel: “wat we zelf autonoom beslissen met anderen samen te doen, doen we beter”.De verdeling van de bevoegdheden moet worden bepaald door efficiëntie-criteria. De gewesten kunnen meer bevoegdheden krijgen inzake arbeidsmarktbeleid, het volledige wetenschaps- en technologiebeleid, telecommunicatiebeleid, jeugdcriminaliteit, immigratie, landbouw, tuinbouw en visserijbeleid, en segmenten van het fiscaal beleid (cfr buitenlandse voorbeelden) enz…. Wel is het belangrijk dat deze overdracht naar de gewesten zou worden geconditioneerd door het afsluiten van voorafgaande samenwerkingsakkoorden tussen de gewesten.5/ De discussie over de vraag of België al dan niet een federatie of een confederatie moet zijn, is bijkomstig en heeft te maken met symbolen. Volgens de handboeken van staatsrecht kan één staat nooit een confederatie vormen. Een confederatie of statenbond is een verdragsrechtelijke samenwerkingsvorm tussen verschillende staten (zoals bijvoorbeeld de Benelux en tot op zekere hoogte de Europese Unie ). Toch lijkt het raadzaam artikel één van de grondwet te wijzigen als volgt:
” het Koninkrijk België is een bondstaat van deelstaten: de gewesten en gemeenschappen.” Door de uitdrukking “bondstaat van deelstaten” te gebruiken, omzeilt men de discussie tussen confederalisten en federalisten. De vraag is hoe je deze terminologie accuraat vertaald in het Frans.
6/ Een fundamentele hertekening van de politieke instellingen van de Belgische Staat is vereist
6.1. De federale Kamer en Senaat worden afgeschaft en vervangen door een Confederaal Congres. Dit congres bestaat uit 150 leden, verkozen in de schoot van de deelstaatparlementen en 50 leden, die het federale beleidsniveau vertegenwoordigen en verkozen worden in de federale kieskring. Deze parlementairen worden verkozen zonder voorafgaandelijke opdeling in Franstalige en Nederlandstalige zetels
6.2. De federale verkiezingen worden afgeschaft en daardoor verdwijnt het probleem BHV als vanzelf . De verkiezingen in de federale kieskring vallen samen met de gewestelijke verkiezingen, zodat de huidige hoge frequentie van verkiezingen sterk wordt verminderd. Bovendien wordt een einde gemaakt aan het “ritsen” van parlementskandidaten tussen verschillende assemblees.
6.3. De legislatuur van het Confederaal congres bedraagt vijf jaar en valt samen met die van de regionale parlementen.
6.4. Het confederaal congres is belast met de federale wetgeving. Daarnaast is het confederaal congres ook bevoegd voor het arbitreren van belangenconflicten tussen de verschillende beleidsniveaus in België en dit met een gekwalificeerde meerderheid van tweederde en een meerderheid in elke taalgroep.
6.5. Bij het begin van een nieuwe legislatuur wordt in het confederaal congres een federale eerste minister verkozen voor een mandaat van twee en half jaar. Dit mandaat kan worden verlengd. Deze procedure opent echter de mogelijkheid om de federale premier te alterneren wat zijn taalrol betreft. Kandidaat-ministers worden vooraf ‘getest’ in een bijzondere commissie van het Congres.
6.6. Het confederaal congres kan bij gekwalificeerde meerderheid - tweederde van de leden en de helft in elke taalgroep - de bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende beleidsniveaus wijzigen, zonder dat hiervoor een formele grondwetswijziging vereist is.
6.7 Het confederaal congres keurt de rijksbegroting goed: dit is de samenvoeging van de begrotingen van het federale niveau en de gewesten en gemeenschappen. Deze rijksbegroting zal in de toekomst naar alle waarschijnlijkheid voorafgaandelijk voor beoordeling dienen te worden voorgelegd aan de Europese commissie.
6.8. De taalgrens en gewestgrenzen en de huidige taalfaciliteiten kunnen door het confederaal congres maar worden gewijzigd met een gekwalificeerde meerderheid: tweederde van de leden en de helft in elke taalgroep. De gehele of gedeeltelijk opsplitsing van de sociale zekerheid valt onder dezelfde regel.
Bovenstaand schetsmatig voorstel heeft grote voordelen:
° BHV wordt opgelost, niet door splitsing maar door verdwijning, omdat de federale verkiezingen worden afgeschaft;
° de federale kieskring geeft de gelegenheid aan Franstaligen in Vlaanderen en Nederlandstaligen in Wallonië desgewenst te stemmen voor taalgenoten;
° alle verkiezingen vallen samen en alle parlementen – inclusief het confederaal congres – worden legislatuurparlementen van 5 jaar met stabiele regeringen .
* De wijze waarop het Confederaal Congres werkt, vereist op essentiële punten communautaire consensus
* Het voorstel combineert federalisme en confederalisme
Mark Eyskens
(Mark Eyskens is Staatsminister)
Home 
